Dấu hiệu nhận biết nghiện tình dục | Safe and Sound

Tình dục là nhu cầu sinh lý bản năng của mỗi người, nó cần thiết như cơm ăn nước uống. Chuyên gia tâm lý cho biết, tình dục điều độ sẽ rất tốt cho sức khỏe, là liều thuốc tinh thần tốt để đẩy lùi bệnh tật. Tuy nhiên, khi người bệnh có sự tập trung cao độ vào những hoạt động tình dục không thể kiểm soát, từ đó, gây tổn hại đến sức khoẻ, các mối quan hệ,... trong cuộc sống của người bệnh.

Nguyễn Thị Hồng Hạnh | Bác sĩ - Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS

Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển

1. Tiêu chuẩn chẩn đoán nghiện tình dục

DSM-5 không đưa ra tiêu chuẩn chẩn đoán rõ ràng cho chứng nghiện tình dục, còn DSM-4 xếp nghiện tình dục ở phần “Rối loạn tình dục khác”. Trong khi đó, ICD-10 không xếp loại nghiện tình dục nhưng ICD-11 đã đưa vào “Rối loạn hành vi tình dục bắt buộc” với tiêu chuẩn chẩn đoán rõ ràng.

1.1. Điều kiện cần

Theo ICD-11, các chuyên gia tâm lý cho biết, rối loạn hành vi tình dục bắt buộc được đặc trưng bởi sự thất bại dai dẳng trong việc kiểm soát các thôi thúc tình dục mãnh liệt dẫn đến hành vi tình dục lặp đi lặp lại. Các triệu chứng chẩn đoán bao gồm:

Hành vi tình dục lặp đi lặp lại.
Bỏ bê sức khỏe chăm sóc cá nhân, sở thích,...
Nỗ lực không thành công để giảm đáng kể hành vi này.
Thực hiện hành vi bất chấp hậu quả bất lợi.
Kéo dài từ 6 tháng trở lên.
Gây ra đau khổ rõ rệt hoặc suy giảm đáng kể về giao tiếp cá nhân và xã hội.
Đau khổ hoàn toàn liên quan đến tự phán xét đạo đức.

Ảnh 1: Người bệnh không thể kiểm soát các thôi thúc tình dục dẫn đến hành vi tình dục lặp đi lặp lại

1.2. Điều kiện đủ

Quan hệ tình dục bằng nhiều hình thức khác nhau (quan hệ tình dục với người khác, xem nhiều nội dung khiêu dâm, gọi điện thoại,...).
Quan hệ tình dục để đáp lại cảm giác chán nản, cô đơn hoặc cảm xúc tiêu cực.
Tiêu chuẩn tôn giáo bị vi phạm nhưng người bệnh không thể cưỡng lại hành vi tình dục.

2. Điều trị nghiện tình dục

Việc điều trị nghiện tình dục thường bao gồm tâm lý trị liệu và thuốc. Mục tiêu điều trị giúp người bệnh kiểm soát những cơn thôi thúc và giảm các hành vi tình dục không thể kiểm soát trong khi vẫn duy trì các hoạt động tình dục lành mạnh.

2.1. Liệu pháp tâm lý

Tâm lý trị liệu có thể giúp người bệnh nghiện tình dục xác định các yếu tố tạo nên ham muốn tình dục của họ và hướng dẫn họ cách đối phó với những thay đổi về hành vi của bản thân.

Liệu pháp nhận thức và hành vi: Chuyên gia tâm lý có thể giúp người bệnh nhận diện những quan niệm, hành vi không lành mạnh, tiêu cực và thay thế chúng bằng những cách đối phó phù hợp hơn.
Liệu pháp tâm động học: Chuyên gia tâm lý cùng người bệnh tìm hiểu những xung đột cốt lõi dẫn đến biểu hiện rối loạn tình dục. Từ đó, khám phá ý nghĩa sâu sắc đằng sau cảm giác xấu hổ, tức giận và lòng tự trọng thấp.
Trị liệu nhóm: Trị liệu gia đình và trị liệu cặp đôi, nhóm có thể khôi phục lòng tin, giảm thiểu sự xấu hổ/tội lỗi và thiết lập mối quan hệ tình dục lành mạnh giữa các đối tác.
Liệu pháp hành vi biện chứng: Chuyên gia tâm lý hướng dẫn người bệnh sử dụng chánh niệm để học cách quan sát cảm xúc của mình trong các tình huống căng thẳng thay vì phản ứng với chúng, giúp bạn nhận ra các yếu tố kích hoạt và tránh các hành động không mong muốn.

Ảnh 2: Trị liệu tâm lý cho cặp đôi

2.2. Liệu pháp hoá dược

Một số loại thuốc được chuyên gia tâm lý sử dụng vì chúng tác động lên các chất hoá học có liên quan với những ý nghĩ và các hành vi cưỡng chế ở não, bằng cách hạn chế các chất hoá học “khen thưởng” tiết ra khi thực hiện các hành vi này, hay hạn chế các cơn thôi thúc tình dục.

Thuốc chống trầm cảm: Một số loại thuốc chống trầm cảm dùng để điều trị trầm cảm, lo âu hay rối loạn ám ảnh cưỡng chế có thể điều trị nghiện tình dục. Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) được chuyên gia tâm lý coi là phương pháp điều trị đầu tay cho chứng nghiện tình dục. SSRI làm giảm sự thôi thúc/thèm muốn và mối bận tâm liên quan đến chứng nghiện tình dục.
Naltrexone: Thường dùng điều trị nghiện rượu, nghiện ma tuý và ngăn chặn phần não chi phối cảm giác khoái cảm với một số hành vi nghiện. Thuốc này có thể giúp điều trị các hành vi nghiện như nghiện tình dục hay nghiện cờ bạc.
Thuốc ổn định tâm trạng: Các thuốc này thường dùng trong điều trị rối loạn lưỡng cực với các đặc điểm hưng cảm hoặc bốc đồng và các hành vi tình dục cưỡng bức.
Thuốc kháng androgen: Theo chuyên gia tâm lý, các thuốc này làm hạn chế tác dụng sinh học của các hormone sinh dục ở nam, làm giảm nồng độ testosterone trong huyết thanh và làm giảm ham muốn tình dục.